|
1
[स] शतानीकं शरैस तूर्णं निर्थहन्तं चमूं तव चित्रसेनस तव सुतॊ वारयाम आस भारत 2 नाकुलिश चित्रसेनं तु नाराचेनार्थयथ भृशम स च तं परतिविव्याध थशभिर निशितैः शरैः 3 चित्रसेनॊ महाराज शतानीकं पुनर युधि नवभिर निशितैर बाणैर आजघान सतनान्तरे 4 नाकुलिस तस्य विशिखैर वर्म संनतपर्वभिः गात्रात संच्यावयाम आस तथ अथ्भुतम इवाभवत 5 सॊ ऽपेतवर्मा पुत्रस ते विरराज भृशं नृप उत्सृज्य काले राजेन्थ्र निर्मॊकम इव पन्नगः 6 ततॊ ऽसय निशितैर बाणैर धवजं चिच्छेथ नाकुलिः धनुश चैव महाराज यतमानस्य संयुगे 7 स छिन्नधन्वा समरे विवर्मा च महारदः धनुर अन्यन महाराज जग्राहारि विथारणम 8 ततस तूर्णं चित्रसेनॊ नाकुलिं नवभिः शरैः विव्याध समरे करुथ्धॊ भरतानां महारदः 9 शतानीकॊ ऽद संक्रुथ्धश चित्रसेनस्य मारिष जघान चतुरॊ वाहान सारदिं च नरॊत्तमः 10 अवप्लुत्य रदात तस्माच चित्रसेनॊ महारदः नाकुलिं पञ्चविंशत्या शराणाम आर्थयथ बली 11 तस्य तत कुर्वतः कर्म नकुलस्य सुतॊ रणे अर्धचन्थ्रेण चिच्छेथ चापं रत्नविभूषितम 12 स छिन्नधन्वा विरदॊ हताश्वॊ हतसारदिः आरुरॊह रदं तूर्णं हार्थिक्यस्य महात्मनः 13 थरुपथं तु सहानीकं थरॊण परेप्सुं महारदम वृषसेनॊ ऽभययात तूर्णं किरञ शरशतैर तथा 14 यज्ञसेनस तु समरे कर्ण पुत्रं महारदम षष्ट्या शराणां विव्याध बाह्वॊर उरसि चानघ 15 वृषसेनस तु संक्रुथ्धॊ यज्ञसेनं रदे सदितम बहुभिः सायकैस तीक्ष्णैर आजघान सतनान्तरे 16 ताव उभौ शरनुन्नाङ्गौ शरकण्टकिनौ रणे वयभ्राजेतां महाराज शवाविधौ शललैर इव 17 रुक्मपुङ्खैर अजिह्माग्रैः शरैश छिन्नतनुच्छथौ रुधिरौघपरिक्लिन्नौ वयभ्राजेतां महामृधे 18 तपनीयनिभौ चित्रौ कल्पवृक्षाव इवाथ्भुतौ किंशुकाव इव चॊत्फुल्लौ वयकाशेतां रणाजिरे 19 वृषसेनस ततॊ राजन नवभिर थरुपथं शरैः विथ्ध्वा विव्याध सप्तत्या पुनश चान्यैस तरिभिः शरैः 20 ततः शरसहस्राणि विमुञ्चन विबभौ तथा कर्ण पुत्रॊ महाराज वर्षमाण इवाम्बुथः 21 ततस तु थरुपथानीकं शरैश छिन्नतनुच छथम संप्राथ्रवथ रणे राजन निशीदे भैरवे सति 22 परथीपैर हि परित्यक्तैर जवलथ्भिस तैः समन्ततः वयराजत मही राजन वीताभ्रा थयौर इव गरहैः 23 तदाङ्गथैर निपतितैर वयराजत वसुंधरा परावृट्काले महाराज विथ्युथ्भिर इव तॊयथः 24 ततः कर्णसुत तरस्ताः सॊमका विप्रथुथ्रुवुः यदेन्थ्र भयवित्रस्ता थानवास तारका मये 25 तेनार्थ्यमानाः समरे थरवमाणाश च सॊमकाः वयराजन्त महाराज परथीपैर अवभासिताः 26 तांस तु निर्जित्य समरे कर्ण पुत्रॊ वयरॊचत मध्यंथिनम अनुप्राप्तॊ घर्मांशुर इव भारत 27 तेषु राजसहस्रेषु तावकेषु परेषु च एक एव जवलंस तस्दौ वृषसेनः परतापवान 28 स विजित्य रणे शूरान सॊमकानां महारदान जगाम तवरितस तत्र यत्र राजा युधिष्ठिरः 29 परतिविन्ध्यम अद करुथ्धं परथहन्तं रणे रिपून थुःशासनस तव सुतः परत्युथ्गच्छन महारदः 30 तयॊः समागमॊ राजंश चित्ररूपॊ बभूव ह वयपेतजलथे वयॊम्नि बुध भार्गवयॊर इव 31 परतिविन्ध्यं तु समरे कुर्वाणं कर्म थुष्करम थुःशासनस तरिभिर बाणैर ललाटे समविध्यत 32 सॊ ऽतिविथ्धॊ बलवता पुत्रेण तव धन्विना विरराज महाबाहुः स शृङ्ग इव पर्वतः 33 थुःशासनं तु समरे परतिविन्ध्यॊ महारदः नवभिः सायकैर विथ्ध्वा पुनर विव्याध सप्तभिः 34 तत्र भारत पुत्रस ते कृतवान कर्म थुष्करम परतिविन्ध्य हयान उग्रैः पातयाम आस यच छरैः 35 सारदिं चास्य भल्लेन धवजं च समपातयत रदं च शतशॊ राजन वयधमत तस्य धन्विनः 36 पताकाश च स तूणीरान रश्मीन यॊक्त्राणि चाभिभॊ चिच्छेथ तिलशः करुथ्धः शरैः संनतपर्वभिः 37 विरदः स तु धर्मात्मा धनुष्पाणिर अवस्दितः अयॊधयत तव सुतं किरञ शरशतान बहून 38 कषुरप्रेण धनुस तस्य चिच्छेथ कृतहस्तवत अदैनं थशभिर भल्लैश छिन्नधन्वानम आर्थयत 39 तं थृष्ट्वा विरदं तत्र भारतॊ ऽसय महारदाः अन्ववर्तन्त वेगेन महत्या सेनया सह 40 आप्लुतः स ततॊ यानं सुत सॊमस्य भास्वरम धनुर गृह्य महाराज विव्याध तनयं तव 41 ततस तु तावकाः सर्वे परिवार्य सुतं तव अभ्यवर्तन्त संग्रामे महत्या सेनया वृताः 42 ततः परववृते युथ्धं तव तेषां च भारत निशीदे थारुणे काले यम राष्ट्रविवर्धनम |
1
[s] śatānīkaṃ śarais tūrṇaṃ nirdahantaṃ camūṃ tava citrasenas tava suto vārayām āsa bhārata 2 nākuliś citrasenaṃ tu nārācenārdayad bhṛśam sa ca taṃ prativivyādha daśabhir niśitaiḥ śaraiḥ 3 citraseno mahārāja śatānīkaṃ punar yudhi navabhir niśitair bāṇair ājaghāna stanāntare 4 nākulis tasya viśikhair varma saṃnataparvabhiḥ gātrāt saṃcyāvayām āsa tad adbhutam ivābhavat 5 so 'petavarmā putras te virarāja bhṛśaṃ nṛpa utsṛjya kāle rājendra nirmokam iva pannagaḥ 6 tato 'sya niśitair bāṇair dhvajaṃ ciccheda nākuliḥ dhanuś caiva mahārāja yatamānasya saṃyuge 7 sa chinnadhanvā samare vivarmā ca mahārathaḥ dhanur anyan mahārāja jagrāhāri vidāraṇam 8 tatas tūrṇaṃ citraseno nākuliṃ navabhiḥ śaraiḥ vivyādha samare kruddho bharatānāṃ mahārathaḥ 9 śatānīko 'tha saṃkruddhaś citrasenasya māriṣa jaghāna caturo vāhān sārathiṃ ca narottamaḥ 10 avaplutya rathāt tasmāc citraseno mahārathaḥ nākuliṃ pañcaviṃśatyā śarāṇām ārdayad balī 11 tasya tat kurvataḥ karma nakulasya suto raṇe ardhacandreṇa ciccheda cāpaṃ ratnavibhūṣitam 12 sa chinnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ āruroha rathaṃ tūrṇaṃ hārdikyasya mahātmanaḥ 13 drupadaṃ tu sahānīkaṃ droṇa prepsuṃ mahāratham vṛṣaseno 'bhyayāt tūrṇaṃ kirañ śaraśatair tadā 14 yajñasenas tu samare karṇa putraṃ mahāratham ṣaṣṭyā śarāṇāṃ vivyādha bāhvor urasi cānagha 15 vṛṣasenas tu saṃkruddho yajñasenaṃ rathe sthitam bahubhiḥ sāyakais tīkṣṇair ājaghāna stanāntare 16 tāv ubhau śaranunnāṅgau śarakaṇṭakinau raṇe vyabhrājetāṃ mahārāja śvāvidhau śalalair iva 17 rukmapuṅkhair ajihmāgraiḥ śaraiś chinnatanucchadau rudhiraughapariklinnau vyabhrājetāṃ mahāmṛdhe 18 tapanīyanibhau citrau kalpavṛkṣāv ivādbhutau kiṃśukāv iva cotphullau vyakāśetāṃ raṇājire 19 vṛṣasenas tato rājan navabhir drupadaṃ śaraiḥ viddhvā vivyādha saptatyā punaś cānyais tribhiḥ śaraiḥ 20 tataḥ śarasahasrāṇi vimuñcan vibabhau tadā karṇa putro mahārāja varṣamāṇa ivāmbudaḥ 21 tatas tu drupadānīkaṃ śaraiś chinnatanuc chadam saṃprādravad raṇe rājan niśīthe bhairave sati 22 pradīpair hi parityaktair jvaladbhis taiḥ samantataḥ vyarājata mahī rājan vītābhrā dyaur iva grahaiḥ 23 tathāṅgadair nipatitair vyarājata vasuṃdharā prāvṛṭkāle mahārāja vidyudbhir iva toyadaḥ 24 tataḥ karṇasuta trastāḥ somakā vipradudruvuḥ yathendra bhayavitrastā dānavās tārakā maye 25 tenārdyamānāḥ samare dravamāṇāś ca somakāḥ vyarājanta mahārāja pradīpair avabhāsitāḥ 26 tāṃs tu nirjitya samare karṇa putro vyarocata madhyaṃdinam anuprāpto gharmāṃśur iva bhārata 27 teṣu rājasahasreṣu tāvakeṣu pareṣu ca eka eva jvalaṃs tasthau vṛṣasenaḥ pratāpavān 28 sa vijitya raṇe śūrān somakānāṃ mahārathān jagāma tvaritas tatra yatra rājā yudhiṣṭhiraḥ 29 prativindhyam atha kruddhaṃ pradahantaṃ raṇe ripūn duḥśāsanas tava sutaḥ pratyudgacchan mahārathaḥ 30 tayoḥ samāgamo rājaṃś citrarūpo babhūva ha vyapetajalade vyomni budha bhārgavayor iva 31 prativindhyaṃ tu samare kurvāṇaṃ karma duṣkaram duḥśāsanas tribhir bāṇair lalāṭe samavidhyata 32 so 'tividdho balavatā putreṇa tava dhanvinā virarāja mahābāhuḥ sa śṛṅga iva parvataḥ 33 duḥśāsanaṃ tu samare prativindhyo mahārathaḥ navabhiḥ sāyakair viddhvā punar vivyādha saptabhiḥ 34 tatra bhārata putras te kṛtavān karma duṣkaram prativindhya hayān ugraiḥ pātayām āsa yac charaiḥ 35 sārathiṃ cāsya bhallena dhvajaṃ ca samapātayat rathaṃ ca śataśo rājan vyadhamat tasya dhanvinaḥ 36 patākāś ca sa tūṇīrān raśmīn yoktrāṇi cābhibho ciccheda tilaśaḥ kruddhaḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ 37 virathaḥ sa tu dharmātmā dhanuṣpāṇir avasthitaḥ ayodhayat tava sutaṃ kirañ śaraśatān bahūn 38 kṣurapreṇa dhanus tasya ciccheda kṛtahastavat athainaṃ daśabhir bhallaiś chinnadhanvānam ārdayat 39 taṃ dṛṣṭvā virathaṃ tatra bhārato 'sya mahārathāḥ anvavartanta vegena mahatyā senayā saha 40 āplutaḥ sa tato yānaṃ suta somasya bhāsvaram dhanur gṛhya mahārāja vivyādha tanayaṃ tava 41 tatas tu tāvakāḥ sarve parivārya sutaṃ tava abhyavartanta saṃgrāme mahatyā senayā vṛtāḥ 42 tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tava teṣāṃ ca bhārata niśīthe dāruṇe kāle yama rāṣṭravivardhanam |