|
1
[स] ततॊ थुर्यॊधनॊ थरॊणम अभिगम्येथम अब्रवीत अमर्षवशम आपन्नॊ जनयन हर्षतेजसी 2 न मर्षणीयाः संग्रामे विश्रमन्तः शरमान्विताः सपत्ना गलान मनसॊ लब्धलक्ष्या विशेषतः 3 तत तु मर्षितम अस्माभिर भवतः परियकाम्यया त एते परिविश्रान्ताः पाण्डवा बलवत्तराः 4 सर्वदा परिहीनाः सम तेजसा च बलेन च भवता पाल्यमानास ते विवर्धन्ते पुनः पुनः 5 थिव्यान्य अस्त्राणि सर्वाणि बरह्मास्त्राथीनि यान्य अपि तानि सर्वाणि तिष्ठन्ति भवत्य एव विशेषतः 6 न पाण्डवेया न वयं नान्ये लॊके धनुर्धराः युध्यमानस्य ते तुल्याः सत्यम एतथ बरवीमि ते 7 स सुरासुरगन्धर्वान इमाँल लॊकान थविजॊत्तम सर्वास्त्रविथ भवान हन्याथ थिव्यैर अस्त्रैर न संशयः 8 स भवान मर्षयत्य एनांस तवत्तॊ भीतान विशेषतः शिष्यत्वं वा पुरस्कृत्य मम वा मन्थभाग्यताम 9 एवम उथ्धर्षितॊ थरॊणः कॊपितश चात्मजेन ते स मन्युर अब्रवीथ राजन थुर्यॊधनम इथं वचः 10 सदविरः सन परं शक्त्या घटे थुर्यॊधनाहवे अतः परं मया कार्यं कषुथ्रं विजयगृथ्धिना अनस्त्रविथ अयं सर्वॊ हन्तव्यॊ ऽसत्रविथा जनः 11 यथ भवान मन्यते चापि शुभं वा यथि वाशुभम तथ वै कर्तास्मि कौरव्य वचनात तव नान्यदा 12 निहत्य सर्वपाञ्चालान युथ्धे कृत्वा पराक्रमम विमॊक्ष्ये कवचं राजन सत्येनायुधम आलभे 13 मन्यसे यच च कौन्तेयम अर्जुनं शरान्तम आहवे तस्य वीर्यं महाबाहॊ शृणु सत्येन कौरव 14 तं न थेवा न गन्धर्वा न यक्षा न च राक्षसाः उत्सहन्ते रणे सॊढुं कुपितं सव्यसाचिनम 15 खाण्डवे येन भगवान परत्युथ्यातः सुरेश्वरः सायकैर वारितश चापि वर्षमाणॊ महात्मना 16 यक्षा नागास तदा थैत्या ये चान्ये बलगर्विताः निहताः पुरुषेन्थ्रेण तच चापि विथितं तव 17 गन्धर्वा घॊषयात्रायां चित्रसेनाथयॊ जिताः यूयं तैर हरियमाणाश च मॊक्षिता थृढधन्विना 18 निवातकवचाश चापि थेवानां शत्रवस तदा सुरैर अवध्याः संग्रामे तेन वीरेण निर्जिताः 19 थानवानां सहस्राणि हिरण्यपुरवासिनाम विजिग्ये पुरुषव्याघ्रः स शक्यॊ मानुषैः कदम 20 परत्यक्षं चैव ते सर्वं यदाबलम इथं तव कषपितं पाण्डुपुत्रेण चेष्टतां नॊ विशां पते 21 तं तदाभिप्रशंसन्तम अर्जुनं कुपितस तथा थरॊणं तव सुतॊ राजन पुनर एवेथम अब्रवीत 22 अहं थुःशासनः कर्णः शकुनिर मातुलश च मे हनिष्यामॊ ऽरजुनं संख्ये थवैधी कृत्याथ्य भारतीम 23 तस्य तथ वचनं शरुत्वा भारथ्वाजॊ हसन्न इव अन्ववर्तत राजानं सवस्ति ते ऽसत्व इति चाब्रवीत 24 कॊ हि गाण्डीवधन्वानं जवलन्तम इव तेजसा अक्षयं कषपयेत कश चित कषत्रियः कषत्रियर्षभम 25 तं न वित्तपतिर नेन्थ्रॊ न यमॊ न जलेश्वरः नासुरॊरग रक्षांसि कषपयेयुः सहायुधम 26 मूढास तव एतानि भाषन्ते यानीमान्य आत्द भारत युथ्धे हय अर्जुनम आसाथ्य सवस्तिमान कॊ वरजेथ गृहान 27 तवं तु सर्वातिशङ्कित्वान निष्ठुरः पापनिश्चयः शरेयसस तवथ्धिते युक्तांस तत तथ वक्तुम इहेच्छसि 28 गच्छ तवम अपि कौन्तेयम आत्मार्देभ्यॊ हि माचिरम तवम अप्य आशंससे यॊथ्धुं कुलजः कषत्रियॊ हय असि 29 इमान किं पार्दिवान सर्वान घातयिष्यस्य अनागसः तवम अस्य मूलं वैरस्य तस्माथ आसाथयार्जुनम 30 एष ते मातुलः पराज्ञः कषत्रधर्मम अनुव्रतः थूर्थ्यूत थेवी गान्धारिः परयात्व अर्जुनम आहवे 31 एषॊ ऽकषकुशलॊ जिह्मॊ थयूतकृत कितवः शठः थेविता निकृतिप्रज्ञॊ युधि जेष्यति पाण्डवान 32 तवया कदितम अत्यन्तं कर्णेन सह हृष्टवत असकृच छून्यवन मॊहाथ घृतराष्ट्रस्य शृण्वतः 33 अहं च तात कर्णश च भराता थुःशासनश च मे पाण्डुपुत्रान हनिष्यामः सहिताः समरे तरयः 34 इति ते कत्दमानस्य शरुतं संसथि संसथि अनुतिष्ठ परतिज्ञां तां सत्यवाग भव तैः सह 35 एष ते पाण्डवः शत्रुर अविषह्यॊ ऽगरतः सदितः कषत्रधर्मम अवेक्षस्व शलाघ्यस तव वधॊ जयात 36 थत्तं भुक्तम अधीतं च पराप्तम ऐश्वर्यम ईप्सितम कृतकृत्यॊ ऽनृणश चासि मा भैर युध्यस्व पाण्डवम 37 इत्य उक्त्वा समरे थरॊणॊ नयवर्तत यतः परे थवैधी कृत्यततः सेनां युथ्धं समभवत तथा |
1
[s] tato duryodhano droṇam abhigamyedam abravīt amarṣavaśam āpanno janayan harṣatejasī 2 na marṣaṇīyāḥ saṃgrāme viśramantaḥ śramānvitāḥ sapatnā glāna manaso labdhalakṣyā viśeṣataḥ 3 tat tu marṣitam asmābhir bhavataḥ priyakāmyayā ta ete pariviśrāntāḥ pāṇḍavā balavattarāḥ 4 sarvathā parihīnāḥ sma tejasā ca balena ca bhavatā pālyamānās te vivardhante punaḥ punaḥ 5 divyāny astrāṇi sarvāṇi brahmāstrādīni yāny api tāni sarvāṇi tiṣṭhanti bhavaty eva viśeṣataḥ 6 na pāṇḍaveyā na vayaṃ nānye loke dhanurdharāḥ yudhyamānasya te tulyāḥ satyam etad bravīmi te 7 sa surāsuragandharvān imāṁl lokān dvijottama sarvāstravid bhavān hanyād divyair astrair na saṃśayaḥ 8 sa bhavān marṣayaty enāṃs tvatto bhītān viśeṣataḥ śiṣyatvaṃ vā puraskṛtya mama vā mandabhāgyatām 9 evam uddharṣito droṇaḥ kopitaś cātmajena te sa manyur abravīd rājan duryodhanam idaṃ vacaḥ 10 sthaviraḥ san paraṃ śaktyā ghaṭe duryodhanāhave ataḥ paraṃ mayā kāryaṃ kṣudraṃ vijayagṛddhinā anastravid ayaṃ sarvo hantavyo 'stravidā janaḥ 11 yad bhavān manyate cāpi śubhaṃ vā yadi vāśubham tad vai kartāsmi kauravya vacanāt tava nānyathā 12 nihatya sarvapāñcālān yuddhe kṛtvā parākramam vimokṣye kavacaṃ rājan satyenāyudham ālabhe 13 manyase yac ca kaunteyam arjunaṃ śrāntam āhave tasya vīryaṃ mahābāho śṛṇu satyena kaurava 14 taṃ na devā na gandharvā na yakṣā na ca rākṣasāḥ utsahante raṇe soḍhuṃ kupitaṃ savyasācinam 15 khāṇḍave yena bhagavān pratyudyātaḥ sureśvaraḥ sāyakair vāritaś cāpi varṣamāṇo mahātmanā 16 yakṣā nāgās tathā daityā ye cānye balagarvitāḥ nihatāḥ puruṣendreṇa tac cāpi viditaṃ tava 17 gandharvā ghoṣayātrāyāṃ citrasenādayo jitāḥ yūyaṃ tair hriyamāṇāś ca mokṣitā dṛḍhadhanvinā 18 nivātakavacāś cāpi devānāṃ śatravas tathā surair avadhyāḥ saṃgrāme tena vīreṇa nirjitāḥ 19 dānavānāṃ sahasrāṇi hiraṇyapuravāsinām vijigye puruṣavyāghraḥ sa śakyo mānuṣaiḥ katham 20 pratyakṣaṃ caiva te sarvaṃ yathābalam idaṃ tava kṣapitaṃ pāṇḍuputreṇa ceṣṭatāṃ no viśāṃ pate 21 taṃ tathābhipraśaṃsantam arjunaṃ kupitas tadā droṇaṃ tava suto rājan punar evedam abravīt 22 ahaṃ duḥśāsanaḥ karṇaḥ śakunir mātulaś ca me haniṣyāmo 'rjunaṃ saṃkhye dvaidhī kṛtyādya bhāratīm 23 tasya tad vacanaṃ śrutvā bhāradvājo hasann iva anvavartata rājānaṃ svasti te 'stv iti cābravīt 24 ko hi gāṇḍīvadhanvānaṃ jvalantam iva tejasā akṣayaṃ kṣapayet kaś cit kṣatriyaḥ kṣatriyarṣabham 25 taṃ na vittapatir nendro na yamo na jaleśvaraḥ nāsuroraga rakṣāṃsi kṣapayeyuḥ sahāyudham 26 mūḍhās tv etāni bhāṣante yānīmāny āttha bhārata yuddhe hy arjunam āsādya svastimān ko vrajed gṛhān 27 tvaṃ tu sarvātiśaṅkitvān niṣṭhuraḥ pāpaniścayaḥ śreyasas tvaddhite yuktāṃs tat tad vaktum ihecchasi 28 gaccha tvam api kaunteyam ātmārthebhyo hi māciram tvam apy āśaṃsase yoddhuṃ kulajaḥ kṣatriyo hy asi 29 imān kiṃ pārthivān sarvān ghātayiṣyasy anāgasaḥ tvam asya mūlaṃ vairasya tasmād āsādayārjunam 30 eṣa te mātulaḥ prājñaḥ kṣatradharmam anuvrataḥ dūrdyūta devī gāndhāriḥ prayātv arjunam āhave 31 eṣo 'kṣakuśalo jihmo dyūtakṛt kitavaḥ śaṭhaḥ devitā nikṛtiprajño yudhi jeṣyati pāṇḍavān 32 tvayā kathitam atyantaṃ karṇena saha hṛṣṭavat asakṛc chūnyavan mohād ghṛtarāṣṭrasya śṛṇvataḥ 33 ahaṃ ca tāta karṇaś ca bhrātā duḥśāsanaś ca me pāṇḍuputrān haniṣyāmaḥ sahitāḥ samare trayaḥ 34 iti te katthamānasya śrutaṃ saṃsadi saṃsadi anutiṣṭha pratijñāṃ tāṃ satyavāg bhava taiḥ saha 35 eṣa te pāṇḍavaḥ śatrur aviṣahyo 'grataḥ sthitaḥ kṣatradharmam avekṣasva ślāghyas tava vadho jayāt 36 dattaṃ bhuktam adhītaṃ ca prāptam aiśvaryam īpsitam kṛtakṛtyo 'nṛṇaś cāsi mā bhair yudhyasva pāṇḍavam 37 ity uktvā samare droṇo nyavartata yataḥ pare dvaidhī kṛtyatataḥ senāṃ yuddhaṃ samabhavat tadā |