|
1
[स] थुर्यॊधनॊ महाराज धृष्टथ्युम्नश च पर्षतः चक्रतुः सुमहथ युथ्धां शरशक्तिसमाकुलम 2 तयॊर आसन महाराज शरधाराः सहस्रशः अम्बुथानां यदाकाले जलधाराः समन्ततः 3 राजा तु पार्षतं विथ्ध्वा शरैः पञ्चभिर आयसैः थरॊण हन्तारम उग्रेषुः पुनर विव्याध सप्तभिः 4 धृष्टथ्युम्नस तु समरे बलवान थृढविक्रमः सप्तत्या विशिखानां वै थुर्यॊधनम अपीडयत 5 पीडितं परेक्ष्य राजानं सॊथर्या भरतर्षभ महत्या सेनया सार्धं परिवव्रुः सम पार्षतम 6 स तैः परिवृतॊ शूरैः सर्वतॊ ऽतिरदैर भृशम वयचरत समरे राजन थर्शयन हस्तलाघवम 7 शिखण्डी कृतवर्माणं गौतमं च महारदम परभथ्रकैः समायुक्तॊ यॊधयाम आस धन्विनौ 8 तत्रापि सुमहथ युथ्धं घॊररूपं विशां पते पराणान संत्यजतां युथ्धे पराणथ्यूताभिथेवने 9 शल्यस तु शरवर्षाणि विमुञ्चन सर्वतॊथिशम पाण्डवान पीडयाम आस ससात्यकि वृकॊथरान 10 तदॊभौ च यमौ युथ्धे यम तुल्यपराक्रमौ यॊधयाम आस राजेन्थ्र वीर्येण च बलेन च 11 शल्य सायकनुन्नानां पाण्डवानां महामृधे तरातारं नाध्यगच्छन्त केच चित तत्र महारदाः 12 ततस तु नकुलः शूरॊ धर्मराजे परपीडिते अभिथुथ्राव वेगेन मातुलं माथ्रिनन्थनः 13 संछाथ्य समरे शल्यं नकुलः परवीरहा विव्याध चैनं थशभिः समयमानः सतनान्तरे 14 सर्वपारशवैर बाणैः कर्मार परिमार्जितैः सवर्णपुङ्खैः शिला धौतैर धनुर यन्त्रप्रचॊथितैः 15 शल्यस तु पीडितस तेन सवस्त्रीयेण महात्मना नकुलं पीडयाम आस सवस्रीयेण महात्मना 16 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा भीमसेनॊ ऽद सात्यकिः सहथेवश च माथ्रेयॊ मथ्रराजम उपाथ्रवन 17 तान आपतत एवाशु पूरयानान रतः सवनैः थिशश च परथिशश चैव कम्पयानांश च मेथिनीम परतिजग्राह समरे सेनापतिर अमित्रजित 18 युधिष्ठिरं तरिभिर विथ्ध्वा भीमसेनं च सप्तभिः सात्यकिं च शतेनाजौ सहथेवं तरिभिः शरैः 19 ततस तु सशरं चापं नकुलस्य महात्मनः मथ्रेश्वरः कषुरप्रेण तथा चिच्छेथ मारिष तथ अशीर्यत विच्छिन्नं धनुः शल्यस्य सायकैः 20 अदान्यथ धनुर आथाय माथ्रीपुत्रॊ महारदः मथ्रराजरदं तूर्णं पूरयाम आस पत्रिभिः 21 युधिष्ठिरस तु मथ्रेशं सहथेवश च मारिष थशभिर थशभिर बाणैर उरस्य एनम अविध्यताम 22 भीमसेनस ततः षष्ट्या सात्यकिर नवभिः शरैः मथ्रराजम अभिथ्रुत्य जघ्नतुः कङ्कपत्रिभिः 23 मथ्रराजस ततः करुथ्धः सात्यकिं नवभिः शरैः विव्याध भूयः सप्तत्या शराणां नतपर्वणाम 24 अदास्य सशरं चापं मुष्टौ चिच्छेथ मारिष हयांश च चतुरः संख्ये परेषयाम आस मृत्यवे 25 विरदं सात्यकिं कृत्वा मथ्रराजॊ महाबलः विशिखानां शतेनैनम आजघान समन्ततः 26 माथ्रीपुत्रौ तु संरब्धौ भीमसेनं च पाण्डवम युधिष्ठिरं च कौरव्य विव्याध थशभिः शरैः 27 तत्राथ्भुतम अपश्याम मथ्रराजस्य पौरुषम यथ एनं सहिताः पार्दा नाभ्यवर्तन्त संयुगे 28 अदान्यं रदम आस्दाय सात्यकिः सत्यविक्रमः पीडितान पाण्डवान थृष्ट्वा मथ्रराजवशं गतान अभिथुथ्राव वेगेन मथ्राणाम अधिपं बली 29 आपतन्तं रदं तस्य शल्यः समितिशॊभनः परत्युथ्यतौ रदेनैव मत्तॊ मत्तम इव थविपम 30 स संनिपातस तुमुलॊ बभूवाथ्भुतथर्शनः सात्यकेश चैव शूरस्य मथ्राणाम अधिपस्य च याथृशॊ वै पुरावृत्तः शम्बरामर राजयॊः 31 सात्यकिः परेक्ष्य समरे मथ्रराजं वयवस्दितम विव्याध थशभिर बाणैस तिष्ठ तिष्ठेति चाब्रवीत 32 मथ्रराजस तु सुभृशं विथ्धस तेन महात्मना सात्यकिमं परतिविव्याध चित्रपुङ्खैः शितैः शरैः 33 ततः पार्दा महेष्वासाः सात्वताभिसृतं नृपम अभ्यथ्रवन रदैस तूर्णं मातुलं वधकाम्यया 34 तत आसीत परामर्थस तुमुलः शॊणितॊथकः शूराणां युध्यमानानां सिंहानाम इव नर्थताम 35 तेषाम आसीन महाराज वयतिक्षेपः परस्परम सिंहानाम आमिषेप्सूनां कूजताम इव संयुगे 36 तेषां बाणसहस्रौघैर आकीर्णा वसुधाभवत अन्तरिक्षं च सहसा बाणभूतम अभूत तथा 37 शरान्धकारं बहुधा कृतं तत्र समन्ततः अब्भ्रच छायेव संजज्ञे शरैर मुक्तैर महात्मभिः 38 तत्र राजञ शरैर मुक्तैर निर्मुक्तैर इव पन्नगैः सवर्णपुङ्खैः परकाशथ्भिर वयरॊचन्त थिशस तदा 39 तत्राथ्भुतं परं चक्रे शल्यः शत्रुनिबर्हणः यथ एकः समरे शूरॊ यॊधयाम आस वै बहून 40 मथ्रराजभुजॊत्सृष्टैः कङ्कबर्हिण वाजितैः संपतथ्भिः शरैर घॊरैर अवाकीर्यत मेथिनी 41 तत्र शल्य रदं राजन विचरन्तं महाहवे अपश्याम यदापूर्वं शक्रस्यासुरसंक्षये |
1
[s] duryodhano mahārāja dhṛṣṭadyumnaś ca parṣataḥ cakratuḥ sumahad yuddhāṃ śaraśaktisamākulam 2 tayor āsan mahārāja śaradhārāḥ sahasraśaḥ ambudānāṃ yathākāle jaladhārāḥ samantataḥ 3 rājā tu pārṣataṃ viddhvā śaraiḥ pañcabhir āyasaiḥ droṇa hantāram ugreṣuḥ punar vivyādha saptabhiḥ 4 dhṛṣṭadyumnas tu samare balavān dṛḍhavikramaḥ saptatyā viśikhānāṃ vai duryodhanam apīḍayat 5 pīḍitaṃ prekṣya rājānaṃ sodaryā bharatarṣabha mahatyā senayā sārdhaṃ parivavruḥ sma pārṣatam 6 sa taiḥ parivṛto śūraiḥ sarvato 'tirathair bhṛśam vyacarat samare rājan darśayan hastalāghavam 7 śikhaṇḍī kṛtavarmāṇaṃ gautamaṃ ca mahāratham prabhadrakaiḥ samāyukto yodhayām āsa dhanvinau 8 tatrāpi sumahad yuddhaṃ ghorarūpaṃ viśāṃ pate prāṇān saṃtyajatāṃ yuddhe prāṇadyūtābhidevane 9 śalyas tu śaravarṣāṇi vimuñcan sarvatodiśam pāṇḍavān pīḍayām āsa sasātyaki vṛkodarān 10 tathobhau ca yamau yuddhe yama tulyaparākramau yodhayām āsa rājendra vīryeṇa ca balena ca 11 śalya sāyakanunnānāṃ pāṇḍavānāṃ mahāmṛdhe trātāraṃ nādhyagacchanta kec cit tatra mahārathāḥ 12 tatas tu nakulaḥ śūro dharmarāje prapīḍite abhidudrāva vegena mātulaṃ mādrinandanaḥ 13 saṃchādya samare śalyaṃ nakulaḥ paravīrahā vivyādha cainaṃ daśabhiḥ smayamānaḥ stanāntare 14 sarvapāraśavair bāṇaiḥ karmāra parimārjitaiḥ svarṇapuṅkhaiḥ śilā dhautair dhanur yantrapracoditaiḥ 15 śalyas tu pīḍitas tena svastrīyeṇa mahātmanā nakulaṃ pīḍayām āsa svasrīyeṇa mahātmanā 16 tato yudhiṣṭhiro rājā bhīmaseno 'tha sātyakiḥ sahadevaś ca mādreyo madrarājam upādravan 17 tān āpatata evāśu pūrayānān rataḥ svanaiḥ diśaś ca pradiśaś caiva kampayānāṃś ca medinīm pratijagrāha samare senāpatir amitrajit 18 yudhiṣṭhiraṃ tribhir viddhvā bhīmasenaṃ ca saptabhiḥ sātyakiṃ ca śatenājau sahadevaṃ tribhiḥ śaraiḥ 19 tatas tu saśaraṃ cāpaṃ nakulasya mahātmanaḥ madreśvaraḥ kṣurapreṇa tadā ciccheda māriṣa tad aśīryata vicchinnaṃ dhanuḥ śalyasya sāyakaiḥ 20 athānyad dhanur ādāya mādrīputro mahārathaḥ madrarājarathaṃ tūrṇaṃ pūrayām āsa patribhiḥ 21 yudhiṣṭhiras tu madreśaṃ sahadevaś ca māriṣa daśabhir daśabhir bāṇair urasy enam avidhyatām 22 bhīmasenas tataḥ ṣaṣṭyā sātyakir navabhiḥ śaraiḥ madrarājam abhidrutya jaghnatuḥ kaṅkapatribhiḥ 23 madrarājas tataḥ kruddhaḥ sātyakiṃ navabhiḥ śaraiḥ vivyādha bhūyaḥ saptatyā śarāṇāṃ nataparvaṇām 24 athāsya saśaraṃ cāpaṃ muṣṭau ciccheda māriṣa hayāṃś ca caturaḥ saṃkhye preṣayām āsa mṛtyave 25 virathaṃ sātyakiṃ kṛtvā madrarājo mahābalaḥ viśikhānāṃ śatenainam ājaghāna samantataḥ 26 mādrīputrau tu saṃrabdhau bhīmasenaṃ ca pāṇḍavam yudhiṣṭhiraṃ ca kauravya vivyādha daśabhiḥ śaraiḥ 27 tatrādbhutam apaśyāma madrarājasya pauruṣam yad enaṃ sahitāḥ pārthā nābhyavartanta saṃyuge 28 athānyaṃ ratham āsthāya sātyakiḥ satyavikramaḥ pīḍitān pāṇḍavān dṛṣṭvā madrarājavaśaṃ gatān abhidudrāva vegena madrāṇām adhipaṃ balī 29 āpatantaṃ rathaṃ tasya śalyaḥ samitiśobhanaḥ pratyudyatau rathenaiva matto mattam iva dvipam 30 sa saṃnipātas tumulo babhūvādbhutadarśanaḥ sātyakeś caiva śūrasya madrāṇām adhipasya ca yādṛśo vai purāvṛttaḥ śambarāmara rājayoḥ 31 sātyakiḥ prekṣya samare madrarājaṃ vyavasthitam vivyādha daśabhir bāṇais tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt 32 madrarājas tu subhṛśaṃ viddhas tena mahātmanā sātyakimṃ prativivyādha citrapuṅkhaiḥ śitaiḥ śaraiḥ 33 tataḥ pārthā maheṣvāsāḥ sātvatābhisṛtaṃ nṛpam abhyadravan rathais tūrṇaṃ mātulaṃ vadhakāmyayā 34 tata āsīt parāmardas tumulaḥ śoṇitodakaḥ śūrāṇāṃ yudhyamānānāṃ siṃhānām iva nardatām 35 teṣām āsīn mahārāja vyatikṣepaḥ parasparam siṃhānām āmiṣepsūnāṃ kūjatām iva saṃyuge 36 teṣāṃ bāṇasahasraughair ākīrṇā vasudhābhavat antarikṣaṃ ca sahasā bāṇabhūtam abhūt tadā 37 śarāndhakāraṃ bahudhā kṛtaṃ tatra samantataḥ abbhrac chāyeva saṃjajñe śarair muktair mahātmabhiḥ 38 tatra rājañ śarair muktair nirmuktair iva pannagaiḥ svarṇapuṅkhaiḥ prakāśadbhir vyarocanta diśas tathā 39 tatrādbhutaṃ paraṃ cakre śalyaḥ śatrunibarhaṇaḥ yad ekaḥ samare śūro yodhayām āsa vai bahūn 40 madrarājabhujotsṛṣṭaiḥ kaṅkabarhiṇa vājitaiḥ saṃpatadbhiḥ śarair ghorair avākīryata medinī 41 tatra śalya rathaṃ rājan vicarantaṃ mahāhave apaśyāma yathāpūrvaṃ śakrasyāsurasaṃkṣaye |