|
1
[वयास] तपसा कर्मभिश चैव परथानेन च भारत पुनाति पापं पुरुषः पूतश चेन न परवर्तते 2 एककालं तु भुञ्जानश चरन भैक्षं सवकर्मकृत कपालपाणिः खट्वाङ्गी बरह्म चारी सथॊत्दितः 3 अनसूयुर अधः शायी कर्म लॊके परकाशयन पूर्णैर थवाथशभिर वर्षैर बरह्म हा विप्रमुच्यते 4 षड्भिर वर्षैः कृच्छ्रभॊजी बरह्म हा पूयते नरः मासे मासे समश्नंस तु तरिभिर वर्षैः परमुच्यते 5 संवत्सरेण मासाशी पूयते नात्र संशयः तदैवॊपरमन राजन सवल्पेनापि परमुच्यते 6 करतुना चाश्वमेधेन पूयते नात्र संशयः य चास्यावभृदे सनान्ति के चिथ एवंविधा नराः 7 ते सर्वे पूतपाप्मानॊ भवन्तीति परा शरुतिः बराह्मणार्दे हतॊ युथ्धे मुच्यते बरह्महत्यया 8 गवां शतसहस्रं तु पात्रेभ्यः परतिपाथयन बरह्म हा विप्रमुच्येत सर्वपापेभ्य एव च 9 कपिलानां सहस्राणि यॊ थथ्यात पञ्चविंशतिम थॊग्ध्रीणां स च पापेभ्यः सर्वेभ्यॊ विप्रमुच्यते 10 गॊसहस्रं स वत्सानां थॊग्ध्रीणां पराणसंशये साधुभ्यॊ वै थरिथ्रेभ्यॊ थत्त्वा मुच्येत किल्बिषात 11 शतं तै यस तु काम्बॊजान बराह्मणेभ्यः परयच्छति नियतेभ्यॊ महीपाल स च पापात परमुच्यते 12 मनॊरदं तु यॊ थथ्याथ एकस्मा अपि भारत न कीर्तयेत थत्त्वा यः स च पापात परमुच्यते 13 सुरा पानं सकृत पीत्वा यॊ ऽगनिवर्णां पिबेथ थविजः स पावयत्य अदात्मानम इह लॊके परत्र च 14 मेरुप्रपातं परपतञ जवलनं वा समाविशन महाप्रस्दानम आतिष्ठन मुच्यते सर्वकिल्बिषैः 15 बृहस्पतिसवेनेष्ट्वा सुरा पॊ बराह्मणः पुनः समितिं बराह्मणैर गच्छेथ इति वै बराह्मणी शरुतिः 16 भूमिप्रथानं कुर्याथ यः सुरां पीत्वा विमत्सरः पुनर न च पिबेथ राजन संस्कृतः शुध्यते नरः 17 गुरु तल्पी शिलां तप्ताम आयसीम अधिसंविशेत पाणाव आधाय वा शेफं परव्रजेथ ऊर्ध्वथर्शनः 18 शरीरस्य विमॊक्षेण मुच्यते कर्मणॊ ऽशुभात कर्मभ्यॊ विप्रमुच्यन्ते यत्ताः संवत्सरं सत्रियः 19 महाव्रतं चरेथ यस तु थथ्यात सर्वस्वम एव तु गुर्वर्दे वा हतॊ युथ्धे स मुच्येत कर्मणॊ ऽशुभात 20 अनृतेनॊपचर्ता च परतिरॊथ्धा गुरॊस तदा उपहृत्य परियं तस्मै तस्मात पापात परमुच्यते 21 अवकीर्णि निमित्तं तु बरह्महत्या वरतं चरेत खरचर्म वासाः षण मासं तदा मुच्येत किल्बिषात 22 परथारापहारी च परस्यापहरन वसु संवत्सरं वरती भूत्वा तदा मुच्येत किल्बिषात 23 सतेयं तु यस्यापहरेत तस्मै थथ्यात समं वसु विविधेनाभ्युपायेन तेन मुच्येत किल्बिषात 24 कृच्छ्राथ थवाथश रात्रेण सवभ्यस्तेन थशावरम परिवेत्ता भवेत पूतः परिवित्तिश च भारत 25 निवेश्यं तु भवेत तेन सथा तारयिता पितॄन न तु सत्रिया भवेथ थॊषॊ न तु सा तेन लिप्यते 26 भजने हय ऋतुना शुथ्धं चातुर्मास्यं विधीयते सत्रियस तेन विशुध्यन्ति इति धर्मविथॊ विथुः 27 सत्रियस तव आशङ्किताः पापैर नॊपगम्या हि जानता रजसा ता विशुध्यन्ते भस्मना भाजनं यदा 28 चतुष्पात सकलॊ धर्मॊ बराह्मणानां विधीयते पाथावकृष्टॊ राजन्ये तदा धर्मॊ विधीयते 29 तदा वैश्ये च शूथ्रे च पाथः पाथॊ विधीयते विथ्याथ एवंविधेनैषां गुरुलाघव निश्चयम 30 तिर्यग्यॊनिवधं कृत्वा थरुमांश छित्त्वेतरान बहून तरिरात्रं वायुभक्षः सयात कर्म च परदयेन नरः 31 अगम्या गमने राजन परायश्चित्तं विधीयते आर्थ्र वस्त्रेण षण मासं विहार्यं भस्मशायिना 32 एष एव तु सर्वेषाम अकार्याणां विधिर भवेत बराह्मणॊक्तेन विधिना थृष्टान्तागमहेतुभिः 33 सावित्रीम अप्य अधीयानः शुचौ थेशे मिताशनः अहिंस्रॊ ऽमन्थकॊ ऽजल्पन मुच्यते सर्वकिल्बिषैः 34 अहःसु सततं तिष्ठेथ अभ्याकाशं निशि सवपेत तरिर अह्नस तरिर निशायाश च स वासा जलम आविशेत 35 सत्री शूथ्र पतितांश चापि नाभिभाषेथ वरतान्वितः पापान्य अज्ञानतः कृत्वा मुच्येथ एवं वरतॊ थविजः 36 शुभाशुभफलं परेत्य लभते भूतसाक्षिकः अतिरिच्येत तयॊर यत तु तत कर्ता लभते फलम 37 तस्माथ थानेन तपसा कर्मणा च शुभं फलम वर्धयेथ अशुभं कृत्वा यदा सयाथ अतिरेकवान 38 कुर्याच छुभानि कर्माणि निमित्ते पापकर्मणाम थथ्यान नित्यं च वित्तानि तदा मुच्येत किल्बिषात 39 अनुरूपं हि पापस्य परायश्चित्तम उथाहृतम महापातक वर्जं तु परायश्चित्तं विधीयते 40 भक्ष्याभक्ष्येषु सर्वेषु वाच्यावाच्ये तदैव च अज्ञानज्ञानयॊ राजन विहितान्य अनुजानते 41 जानता तु कृतं पापं गुरु सर्वं भवत्य उत अज्ञानात सखलिते थॊषे परायश्चित्तं विधीयते 42 शक्यते विधिना पापं यदॊक्तेन वयपॊहितुम आस्तिके शरथ्थधाने तु विधिर एष विधीयते 43 नास्तिकाश्रथ्थधानेषु पुरुषेषु कथा चन थम्भथॊषप्रधानेषु विधिर एष न थृश्यते 44 शिष्टाचारश च शिष्टश च धर्मॊ धर्मभृतां वर सेवितव्यॊ नरव्याघ्र परेत्य चेह सुखार्दिना 45 स राजन मॊक्ष्यसे पापात तेन पूर्वेण हेतुना तराणार्दं वा वधेनैषाम अद वा नृप कर्मणा 46 अद वा ते घृणा का चित परायश्चित्तं चरिष्यसि मा तव एवानार्य जुष्टेन कर्मणा निधनं गमः |
1
[vyāsa] tapasā karmabhiś caiva pradānena ca bhārata punāti pāpaṃ puruṣaḥ pūtaś cen na pravartate 2 ekakālaṃ tu bhuñjānaś caran bhaikṣaṃ svakarmakṛt kapālapāṇiḥ khaṭvāṅgī brahma cārī sadotthitaḥ 3 anasūyur adhaḥ śāyī karma loke prakāśayan pūrṇair dvādaśabhir varṣair brahma hā vipramucyate 4 ṣaḍbhir varṣaiḥ kṛcchrabhojī brahma hā pūyate naraḥ māse māse samaśnaṃs tu tribhir varṣaiḥ pramucyate 5 saṃvatsareṇa māsāśī pūyate nātra saṃśayaḥ tathaivoparaman rājan svalpenāpi pramucyate 6 kratunā cāśvamedhena pūyate nātra saṃśayaḥ ya cāsyāvabhṛthe snānti ke cid evaṃvidhā narāḥ 7 te sarve pūtapāpmāno bhavantīti parā śrutiḥ brāhmaṇārthe hato yuddhe mucyate brahmahatyayā 8 gavāṃ śatasahasraṃ tu pātrebhyaḥ pratipādayan brahma hā vipramucyeta sarvapāpebhya eva ca 9 kapilānāṃ sahasrāṇi yo dadyāt pañcaviṃśatim dogdhrīṇāṃ sa ca pāpebhyaḥ sarvebhyo vipramucyate 10 gosahasraṃ sa vatsānāṃ dogdhrīṇāṃ prāṇasaṃśaye sādhubhyo vai daridrebhyo dattvā mucyeta kilbiṣāt 11 śataṃ tai yas tu kāmbojān brāhmaṇebhyaḥ prayacchati niyatebhyo mahīpāla sa ca pāpāt pramucyate 12 manorathaṃ tu yo dadyād ekasmā api bhārata na kīrtayeta dattvā yaḥ sa ca pāpāt pramucyate 13 surā pānaṃ sakṛt pītvā yo 'gnivarṇāṃ pibed dvijaḥ sa pāvayaty athātmānam iha loke paratra ca 14 meruprapātaṃ prapatañ jvalanaṃ vā samāviśan mahāprasthānam ātiṣṭhan mucyate sarvakilbiṣaiḥ 15 bṛhaspatisaveneṣṭvā surā po brāhmaṇaḥ punaḥ samitiṃ brāhmaṇair gacched iti vai brāhmaṇī śrutiḥ 16 bhūmipradānaṃ kuryād yaḥ surāṃ pītvā vimatsaraḥ punar na ca pibed rājan saṃskṛtaḥ śudhyate naraḥ 17 guru talpī śilāṃ taptām āyasīm adhisaṃviśet pāṇāv ādhāya vā śephaṃ pravrajed ūrdhvadarśanaḥ 18 śarīrasya vimokṣeṇa mucyate karmaṇo 'śubhāt karmabhyo vipramucyante yattāḥ saṃvatsaraṃ striyaḥ 19 mahāvrataṃ cared yas tu dadyāt sarvasvam eva tu gurvarthe vā hato yuddhe sa mucyet karmaṇo 'śubhāt 20 anṛtenopacartā ca pratiroddhā guros tathā upahṛtya priyaṃ tasmai tasmāt pāpāt pramucyate 21 avakīrṇi nimittaṃ tu brahmahatyā vrataṃ caret kharacarma vāsāḥ ṣaṇ māsaṃ tathā mucyeta kilbiṣāt 22 paradārāpahārī ca parasyāpaharan vasu saṃvatsaraṃ vratī bhūtvā tathā mucyeta kilbiṣāt 23 steyaṃ tu yasyāpaharet tasmai dadyāt samaṃ vasu vividhenābhyupāyena tena mucyeta kilbiṣāt 24 kṛcchrād dvādaśa rātreṇa svabhyastena daśāvaram parivettā bhavet pūtaḥ parivittiś ca bhārata 25 niveśyaṃ tu bhavet tena sadā tārayitā pitṝn na tu striyā bhaved doṣo na tu sā tena lipyate 26 bhajane hy ṛtunā śuddhaṃ cāturmāsyaṃ vidhīyate striyas tena viśudhyanti iti dharmavido viduḥ 27 striyas tv āśaṅkitāḥ pāpair nopagamyā hi jānatā rajasā tā viśudhyante bhasmanā bhājanaṃ yathā 28 catuṣpāt sakalo dharmo brāhmaṇānāṃ vidhīyate pādāvakṛṣṭo rājanye tathā dharmo vidhīyate 29 tathā vaiśye ca śūdre ca pādaḥ pādo vidhīyate vidyād evaṃvidhenaiṣāṃ gurulāghava niścayam 30 tiryagyonivadhaṃ kṛtvā drumāṃś chittvetarān bahūn trirātraṃ vāyubhakṣaḥ syāt karma ca prathayen naraḥ 31 agamyā gamane rājan prāyaścittaṃ vidhīyate ārdra vastreṇa ṣaṇ māsaṃ vihāryaṃ bhasmaśāyinā 32 eṣa eva tu sarveṣām akāryāṇāṃ vidhir bhavet brāhmaṇoktena vidhinā dṛṣṭāntāgamahetubhiḥ 33 sāvitrīm apy adhīyānaḥ śucau deśe mitāśanaḥ ahiṃsro 'mandako 'jalpan mucyate sarvakilbiṣaiḥ 34 ahaḥsu satataṃ tiṣṭhed abhyākāśaṃ niśi svapet trir ahnas trir niśāyāś ca sa vāsā jalam āviśet 35 strī śūdra patitāṃś cāpi nābhibhāṣed vratānvitaḥ pāpāny ajñānataḥ kṛtvā mucyed evaṃ vrato dvijaḥ 36 śubhāśubhaphalaṃ pretya labhate bhūtasākṣikaḥ atiricyet tayor yat tu tat kartā labhate phalam 37 tasmād dānena tapasā karmaṇā ca śubhaṃ phalam vardhayed aśubhaṃ kṛtvā yathā syād atirekavān 38 kuryāc chubhāni karmāṇi nimitte pāpakarmaṇām dadyān nityaṃ ca vittāni tathā mucyeta kilbiṣāt 39 anurūpaṃ hi pāpasya prāyaścittam udāhṛtam mahāpātaka varjaṃ tu prāyaścittaṃ vidhīyate 40 bhakṣyābhakṣyeṣu sarveṣu vācyāvācye tathaiva ca ajñānajñānayo rājan vihitāny anujānate 41 jānatā tu kṛtaṃ pāpaṃ guru sarvaṃ bhavaty uta ajñānāt skhalite doṣe prāyaścittaṃ vidhīyate 42 śakyate vidhinā pāpaṃ yathoktena vyapohitum āstike śraddadhāne tu vidhir eṣa vidhīyate 43 nāstikāśraddadhāneṣu puruṣeṣu kadā cana dambhadoṣapradhāneṣu vidhir eṣa na dṛśyate 44 śiṣṭācāraś ca śiṣṭaś ca dharmo dharmabhṛtāṃ vara sevitavyo naravyāghra pretya ceha sukhārthinā 45 sa rājan mokṣyase pāpāt tena pūrveṇa hetunā trāṇārthaṃ vā vadhenaiṣām atha vā nṛpa karmaṇā 46 atha vā te ghṛṇā kā cit prāyaścittaṃ cariṣyasi mā tv evānārya juṣṭena karmaṇā nidhanaṃ gamaḥ |